De ombouw van het Duitse sociale stelstel

De ombouw van het Duitse sociale stelstel
(belangrijk voor werkgevers, HRM’ers en beleggers Duitse o.g.)

Vragen en antwoorden over Hartz IV (deel II)

In de vorige Juridische Nieuwsbrief Duitsland zijn wij begonnen het nieuwe Duitse sociale stelsel aan de hand van vragen en antwoorden toe te lichten. Wij hebben voor deze systematiek gekozen omdat het gaat om een zeer ingewikkelde operatie die tot verschillende wetswijzigingen leidt, die echter alleen in onderling verband te begrijpen zijn. Zeker bij het ontslag van personeel moet men op de hoogte zijn van deze nieuwe regelingen omdat de werknemer na 12 maanden WW hiermee in aanraking komt.

i) Wat betekent Hartz IV voor de ontvangers van Sozialhilfe?

Zij zullen over het algemeen een voordeel hebben. Velen zijn vanaf 2005 voor het eerst aangesloten bij de Kranken-, Pflege- en Rentenversicherung. Voorts hebben zij toegang tot de dienstverlening van de Bundesagentur für Arbeit zoals advisering, bemiddeling, financiële ondersteuning bij indiensttreding en recht op opleiding. Tot nu toe hadden zij alleen maar recht op deelname aan de werkvoorziening door de gemeente.

j) Hoe hoog zijn de uitkeringen?

Tot nu toe kennen wij in Duitsland drie systemen bij werkloosheid.

Het Arbeitslosengeld, een verzekeringsuitkering van de Arbeitslosenversicherung, waarvoor maandelijks een premie van 6,5% van het salaris wordt ingehouden (50% werkgever, 50% werknemer).

Arbeitslosenhilfe: vervolguitkering Arbeitslosengeld, gefinancierd uit de algemene belastingopbrengst. Uitkering 53% van het laatste nettosalaris.

Sozialhilfe: voor mensen die niet (lang genoeg) hebben gewerkt. Vergoeding voor huur, verwarming, voedsel, kleding en deelname aan het sociale leven op basis van het sozialkulturelle Existenzminimum. Uitkering naar behoefte, maar over het algemeen lager dan Arbeitslosenhilfe.

Hartz IV voegt nu Arbeitslosenhilfe en Sozialhilfe samen. Er worden nu vaste vergoedingen betaald:

Plus: vergoeding voor gepaste woning en verwarming.

Daarnaast bestaan nog talloze detailregelingen.

k) Wat verstaat men onder gepaste woonruimte?

(a)   voor een eenpersoonshuishouden gelden 45 t/m 50 
        vierkante meter als gepast
(b)   voor twee personen 60 vierkante meter
(c)   voor drie personen 75 vierkante meter
(d)   voor vier personen 85 t/m 90 vierkante meter
(e)   voor elke persoon meer 10 vierkante meter

De maximumgrens voor een eigen appartement bedraagt 120 en voor een eigen huis 130 vierkante meter. Bij een eigen appartement/huis wordt de hypotheekrente, de Grundsteuer, verzekering etc. vergoed, echter niet de aflossing.

De huur wordt vergoed tot de huurprijs per vierkante meter, die in de betreffende gemeente voor een vergelijkbare woning in het lagere segment van de woningmarkt wordt betaald. Informatie hierover biedt de plaatselijke Mietspiegel.

l) Zullen velen moeten verhuizen?

De regering verwacht van niet. Immers ook nu wordt Arbeitslosenhilfe alleen betaald als men een gepaste woning heeft. (Dit lijkt mij een politieke uitspraak te zijn die geen rekening houdt met de gewijzigde normen)

m) Wanneer wordt de uitkering uitbetaald?

De Sozialhilfe wordt tot nu toe aan het begin van de maand en de Arbeitslosenhilfe aan het einde van de maand uitbetaald. Het Arbeitslosengeld II wordt (zo lijkt het) aan het begin van de maand uitbetaald, ook heeft de ontvanger wellicht einde december nog een uitkering ontvangen!!!

n) Moet men eerst zijn vermogen opeten?

Niet helemaal. Er zijn vrije bedragen die men mag houden. Per persoon heeft men een Grundfreibetrag van 200 Euro per levensjaar, minimaal echter 4100,00 euro en maximaal 13.000,00 euro. Ook mag men 750,00 euro voor noodzakelijke aanschaffingen reserveren. Voor mensen die voor 01-01-1948 geboren zijn, geldt een hoger bedrag, namelijk 520,00 euro per levensjaar en maximaal 33.800,00 euro. Ook mag men een passende auto blijven rijden.

o) Wat is met het voor de oude dag gespaarde vermogen?

Het vermogen dat via de zgn. Riesterrente wordt opgebouwd, blijft onaangetast. Voor levensverzekeringen die niet voor het 65e levensjaar kunnen worden uitbetaald en die aantoonbaar voor de oude dag zijn bedoeld, geldt een vrij bedrag van 200,00 euro per levensjaar, maximaal 13.000,00 euro per persoon. Is de terugkoopwaarde hoger, moet dit bedrag eerst worden opgegeten. Een opzegging van de verzekering moet niet geschieden als dit een verlies van meer dan 10% van de gestorte premies tot gevolg heeft.

p) Wat gebeurt er met de opleidingsverzekering van de kinderen?

Zoals hierboven genoemd, heeft iedereen een vrij bedrag van 4100,00 euro ter beschikking.

q) Moeten familieleden voor elkaars levensonderhoud instaan?

Bij de berekening van het Arbeitslosengeld II wordt slechts het inkomen en vermogen van de partner in aanmerking genomen. Inkomen en vermogen van de ouders en de meerderjarige kinderen blijven (anders dan nu in het kader van Sozialhilfe) buiten beschouwing. Toch zullen naar schatting 500.000 mensen per 01-01-2005 geen uitkering meer ontvangen omdat de partner (te veel) inkomen en vermogen heeft.

r) Wie berekent dit allemaal?

De Bundesagentur für Arbeit heeft een vragenformulier van 16 pagina´s omtrent de persoonlijke levensomstandigheden van een aanvrager ontworpen. Op basis van de antwoorden berekent de agentuur of iemand recht heeft op een uitkering.

Volgens minister Clement kan iedereen dit formulier zonder problemen invullen. Een gewaagde uitspraak die wij in de praktijk hebben getoetst. Resultaat: de minister heeft gelijk, als je zelf niet betroffen bent, de vragen niet al te serieus neemt en naar eigen inzicht interpreteert…

s) Hoeveel mag men bijverdienen?

Wie sociaal werk accepteert mag tot een bedrag van 1 à 2 euro per uur bijverdienen (zgn. Mehraufwandsentschädigung) zonder dat dit bedrag op de uitkering in mindering wordt gebracht.

Een alleenstaande kan zo op een netto-inkomen van 850 t/m 1000 euro komen. Inkomsten uit een reguliere “Mini-Job” worden echter verrekend en wel op de volgende manier:
t/m 400 euro bruto mag de uitkeringsontvanger 15 % behouden
401 t/m 900 euro 30 %
901 t/m 1500 euro 15 %
Op basis van deze formule wordt pas een inkomen boven 1500 euro bruto volledig met de uitkering verrekend.

t) Wat verstaat men onder passende arbeid?

In beginsel is elke arbeid passend ook als deze niet aan een eerdere opleiding of een eerder beroep aanknoopt. Dat de arbeidsomstandigheden minder gunstig zijn of men een lange reistijd heeft, speelt geen rol.

u) Wat gebeurt er als men passende arbeid weigert?

Wie passend werk weigert of onvoldoende initiatief bij het zoeken van een baan toont, zal de eerste keer met een korting van 30 % van de uitkering rekening moeten houden. De tweede keer wordt 60 % gekort en daarna moet men er rekening mee houden dat de uitkering geheel wordt geschrapt. Bij jongeren onder 25 jaar wordt de uitkering onmiddellijk voor drie maanden stopgezet als zij een baan, opleidingsplaats of kwalificatiecursus weigeren. Alleen de huur wordt rechtstreeks aan de verhuurder uitbetaald.

Alle vragen en antwoorden op een rij: klik hier.